Манна барыта аҕыс аҕа баһылык уолаттарынаан кытыннылар. Улууспут нэһилиэктэрин эр дьоно, хас биирдии ыал аҕатынан дэтэр гына, аҕа барахсан хайа да күн хаҥас илиитэ – хара саарба, уҥа илиитэ – уу харчы, дьоло-соргута- орто дойдуга, баайа-балаадаҕа, көлөһүнэ – күн сиригэр!, буоллун диэн баҕа санаалаах тэрээһин саҕаланна. Күрэх сүрүн тэрийээччитинэн, Хаҥалас улууһун аҕаларын сүбэтин бэрэссэдээтэлэ О.И.Иванов, Спорт уонна физическэй култуура салайааччытын солбуйааччы Р.Д.Протодьяконов, улуус социальнай бэлиитикэтин отделын салайааччыта Е.Е.Скрябина уонна дьиэ кэргэн бэлиитикэтин сүрүн исписсэлииһэ П.П.Прокопьева күүстэрин холбоон ыыттылар.
- Биһиги өрөспүүбүлүкэбит үрдүнэн маннык хамсааһын бары улуустарга бара турар. Ол курдук, дьиэ кэргэҥҥэ уопсастыбаҕа аҕа оруолун үрдэтии, уол оҕону инникитин эр киһи, ыал аҕата буоларыгар бэлэм киһини иитии диэн сыаллаах-соруктаах буолар. Улууспутугар Аҕалар сүбэлэрин тэрийэммит үлэлээбиппит сыл аҥаара буолла. Итиннэ ылыммыт былааммытынан, бу аҕалар күрэхтэрин ыыта сылдьабыт. Бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ аҕыс аҕа уонна уол оҕо хамаандата нэһилиэктэртэн кытта сылдьаллар.
Мин күрэх үгэннээнбара турдаҕына, Нөмүгүттэн сылдьар Сивцевтэргэ тиийэбин. – Биһиги Сивцевтэр дьиэ кэргэн буолабыт,- диир аҕа баһылык Гаврил Петрович. «Бу биһиги дьиэ кэргэҥҥэ кыра уолум Ян, Нөмүгү орто оскуолатыгар 6 «б» кылаас үөрэнэр. Бу маннык тэрээһиннэргэ бастакы кыттыыбыт, билиҥҥитэ ортоку көрдөрүүлээх иһэбит. Ойбон алларыытыгар иккис, бэрэбинэ суоруутугар бастаатыбыт, баҕанаҕа ыттыыга арыый мөлтөөн биэрдибит. Маннык тэрээһиннэр ыытыллаллара олус наадалаах. Оҕону дьиэ кэргэҥҥэ хайдах иитэҕин да оннук буолар», диэтэ. Яны көрдөххө, кытта сылдьар уолаттарга холоотоххо уҥуоҕунан оччугуйдара «Манна кыттыбытым үчүгэй, атын уолаттар кыахтаахтар уонна бэлэмнээхтэр эбит. Улааттахпына өссө кыттыам», диир. Аҕа уолунаан ойбон аллардылар, солбуһа баҕанаҕа ытыннылар, аҕа бэрэбинэ суорда,иккиэн илии эрбиитинэн мас эрбээтилэр, аҕа хайытта, уола саһааннаата. Үлэ күрэҕэр – олоххо, үлэҕэ улахан уопуттаах дьон инники күөҥҥэ тахсаннар үөрдүлэр да, астыннардылар. Ордук хос хамсаммакка, лоп-бааччы үлэлээтилэр. Түмүктүүр түһүмэҕинэн булчут биатлона буолла, халыҥ хаарынан хайыһарынан сүүрэн кэлэн сыал ытыыта буолла.
Түмүккэ, Нөмүгүттэн Дмитрий Петрович Кривошапкин уола Сандаардыын тэҥ баайыылаах күрэххэ бастаатылар. Иккис миэстэҕэ, Төхтүр нэһилиэгиттэн Виктор Владимирович Лысов уола Марктыын тигистилэр уонна үһүс бочуоттаах миэстэҕэ Өктөмтөн Петр Степанович Иванов уолунаан Афанасийдыын таҕыстылар. Тэрээһин үчүгэй буолан кыайыылаахтары таһынан, бары кыттыбыт аҕалаах уол бириискэ тиксэн үөрэн-көтөн бардылар.
Аҕа уолунаан күрэхтэһэрин көрөр олус үчүгэй. Ыал аҕа баһылыга бэйэтэ, көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллибит, этигэр-хааныгар иҥэриммит сиргэ-айылҕаҕа сүгүрүйүүтүн, алаһа дьиэни арчылыыр аналын, булка-аска, үлэҕэ-хамнаска сатабылын ити курдук, уолугар иҥэрэр. Оттон, бу күрэххэ кыттыбыт уолаттартан дьиэ кэргэни көмүскүүрү-харыстыыры сатыыр, олох ыарахаттарыттан сынтарыйбат, күүстээх өйдөөх, кытаанах санаалаах, сылайбат сындааһыннаах, быстыбат бырдалаах аҕалар тахсыахтара диэн бигэ эрэллээхпит.
Уйбаан УЙГУУРАП,
ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.
